unhali-sheti-upay: उन्हाळ्यात भरघोस पिकासाठी ही कामे करा – जाणून घ्या सविस्तर

unhali-sheti-upay: उन्हाळ्यात भरघोस पिकासाठी ही कामे करा – जाणून घ्या सविस्तर

उन्हाळी हंगामात वाढते तापमान, पाण्याचा तुटवडा आणि बदलत्या हवामानामुळे शेतीत अडचणी निर्माण होतात. या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन आणि व्यवस्थापन करून पिकांचे उत्पादन टिकवून ठेवणे अत्यावश्यक ठरते. खाली दिलेल्या काही उपाययोजनांमुळे पाण्याची बचत होऊन उत्पादनात वाढ होऊ शकते.

१. आच्छादनाचा वापर करा
उन्हाळी हंगामात जमिनीवरील तापमान खूप वाढते आणि जमिनीतले पाणी बाष्पीभवन होऊन वाया जाते. हे टाळण्यासाठी कोणत्याही प्रकारचे आच्छादन (जसे की पेंढा, सुकलेले गवत, सेंद्रिय पदार्थ) जमिनीवर पसरवावे.
प्रमाण: हेक्टरी ५ टन
योग्य वेळ: पीक ३ ते ४ आठवड्यांचे असताना

२. एका आड एक सरी भिजवा
पाण्याची कमतरता असल्यास एका आड एक सरी भिजवण्याची पद्धत वापरा. दुसऱ्या वेळेस आधी न भिजवलेल्या सऱ्या भिजवाव्यात.
फायदा: पाण्यात ३०-४०% बचत होते आणि पिकाची वाढही सुरळीत राहते.

३. पानांची संख्या कमी करा
उष्ण हवामानामुळे पानांद्वारे होणारे बाष्पनिष्कासन वाढते. या अवस्थेत, पिकाच्या वरच्या नवीन पानांना ठेवून खालची जुनी पाने काढून टाकावीत.
फायदा: पाण्याचा वापर मर्यादित होतो आणि झाडाच्या वाढीवर परिणाम होत नाही.

४. केओलीनचा फवारा करा
बाष्पनिष्कासन कमी करण्यासाठी ८ टक्के केओलीन (चुन्याची भुकटी) द्रावण पानांवर फवारावे.
प्रमाण: १० लिटर पाण्यात ८०० ग्रॅम केओलीन

५. पिकाभोवती आडोसा द्या
उष्ण वाऱ्यामुळे पीक कोमेजते. हे टाळण्यासाठी शेवरी, धैच्या सारखी झाडे पिकाच्या कडेने वाऱ्याच्या दिशेने २-३ ओळीत लावा.
फायदा: झाडांना आडोसा मिळून तापमानाचा फटका कमी होतो.

६. सायंकाळीच पाणी द्या
सकाळी किंवा दुपारी दिलेले पाणी उष्णतेमुळे लगेच वाफ होऊन वाया जाते. सायंकाळी पाणी दिल्यास बाष्पीभवन कमी होते.
टिप: शक्य असल्यास सायंकाळीच सिंचन करावे.

७. पाटांची नियमित निगराणी ठेवा
पाण्याच्या वाहिन्या (चारी) स्वच्छ ठेवा. तण, भेगा किंवा उंदरांची बिळे असल्यास पाणी अपव्यय होतो.
उपाय: ठराविक वेळाने चारी साफ कराव्यात व भेगा-बिळे बुजवावीत.

उन्हाळी शेतीत योग्य व्यवस्थापन केल्यास नुसतेच पीक टिकवता येते असे नाही, तर उत्पादनातही चांगली वाढ करता येते. वरील उपाय योजनांची अंमलबजावणी करून तुम्ही पाण्याची बचत, पिकांचे संरक्षण आणि भरघोस उत्पादन मिळवू शकता.

हे पण वाचा : निंबोळी अर्कासाठी निंबोळ्यांचे योग्य वाळवण व साठवणूक कशी करावी? जाणून घ्या सविस्तर