सोयाबीन पेरणीपूर्वी उगवण क्षमता तपासणी का आवश्यक? जाणून घ्या कारणे!

सोयाबीन पेरणीपूर्वी उगवण क्षमता तपासणी का आवश्यक? जाणून घ्या कारणे!

खरीप हंगामात सोयाबीन हे एक प्रमुख आणि महत्वाचे नगदी पीक मानले जाते. या पिकाच्या सुदृढ आणि निरोगी वाढीसाठी तसेच अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी बियाण्याच्या गुणवत्तेकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. त्यासाठी बियाण्याची उगवण क्षमता (Germination Rate) तपासणे अत्यंत गरजेचे आहे.

बियाण्याची गुणवत्ता का महत्वाची आहे?
• सोयाबीनचे बियाणे इतर पिकांच्या तुलनेत अधिक नाजूक असते.

• मळणी, हाताळणी व साठवणीच्या प्रक्रियेत जर योग्य काळजी घेतली नाही, तर बियाण्याच्या पापुद्याला इजा होऊन उगवण क्षमता कमी होते.

• ७०% पेक्षा जास्त उगवण क्षमता असलेल्या बियाण्याला चांगल्या गुणवत्तेचे बियाणे समजले जाते.

• अशा बियाण्यापासून उगवलेले रोप सुदृढ व रोगमुक्त असते.

उगवण क्षमतेची तपासणी का करावी?
• दरवर्षी सुधारित वाणांचे बियाणे उपलब्ध होणे कठीण असते.

• बियाण्याचा खर्च वाढत असल्यामुळे शेतकऱ्यांनी स्वतः तयार केलेले बियाणे वापरणे अधिक फायदेशीर ठरते.

• परंतु अशा बियाण्याची उगवण क्षमता तपासल्याशिवाय त्याचा वापर धोकेदायक ठरू शकतो.

• कमी उगवण क्षमतेमुळे पेरणी विफल होऊ शकते, आणि उत्पादनात मोठी घट येऊ शकते.

उगवण क्षमतेनुसार बियाण्याचा दर ठरवणे
• जर बियाण्याची उगवण क्षमता ७०% पेक्षा जास्त असेल, तर प्रति हेक्टर ६२ ते ६५ किलो बियाण्याचा दर ठेवावा.

• जर उगवण क्षमता ७०% पेक्षा कमी असेल, तर प्रत्येक १% घटल्यावर १ किलो बियाण्याची वाढ करावी.
उदाहरण:
उगवण क्षमता 65% असल्यास → 62+5 = 67 किलो बियाणे प्रति हेक्टर.

जास्त उगवण क्षमतेचे बियाणे जास्त प्रमाणात टाकल्यास धोका
• अत्यधिक रोपे उगवल्यास वाढ खुंटते.

• एकमेकांत स्पर्धा निर्माण होते, प्रकाश व अन्नद्रव्यांची कमतरता जाणवते.

• कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो.

• परिणामी उत्पादनात घट येते व खर्च वाढतो.

शिफारस
• बियाण्याच्या साठवणुकीत काळजी घ्या.

• सुधारित वाण व तपासलेली उगवण क्षमता असलेले बियाणे वापरा.

• बियाण्याच्या उगवण क्षमतेनुसार दर निश्चित करून पेरणी करा.

• प्रत्येक हंगामापूर्वी बियाण्याची तपासणी करूनच निर्णय घ्या.

सोयाबीनसारख्या संवेदनशील पिकासाठी बियाण्याची गुणवत्ता व उगवण क्षमता अत्यंत महत्वाची आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी हंगाम सुरू होण्यापूर्वी बियाण्याची उगवण क्षमता तपासूनच पेरणीसाठी योग्य बियाण्याची निवड करावी. हे एक छोटेसे पाऊल तुम्हाला चांगले उत्पादन आणि अधिक नफा मिळवून देऊ शकते.

हे पण वाचा : पावसाळ्यात जनावरांची काळजी: घटसर्प, फऱ्या, पायलागपासून संरक्षण कसे कराल?