ऊस पिकाचे पाणी व्यवस्थापन: भरघोस उत्पादनासाठी आवश्यक तंत्रज्ञान!
ऊस पिकाचे पाणी व्यवस्थापन: भरघोस उत्पादनासाठी आवश्यक तंत्रज्ञान!
ऊस हे महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचे आणि अधिक पाण्याची गरज असणारे पीक आहे. उसाच्या उत्पादनावर पाण्याचे योग्य नियोजन मोठ्या प्रमाणावर परिणाम करते. योग्य वेळी, योग्य प्रमाणात आणि योग्य पद्धतीने पाणी दिल्यास उत्पादनात वाढ होते.
ऊस पिकाच्या वाढीच्या अवस्थेनुसार पाणी व्यवस्थापन
ऊसाच्या वाढीच्या वेगवेगळ्या टप्प्यांमध्ये पाण्याची गरज असते:
1. उगवण अवस्था – पिक उगवल्यानंतर ८ सेंमी उंचीपर्यंत पाणी देणे गरजेचे.
2. फुटवे फुटण्याची अवस्था – या टप्प्यात ऊसाची वाढ वेगाने होत असल्याने पुरेसा ओलावा असणे महत्त्वाचे आहे.
3. जोमदार वाढीची अवस्था – या अवस्थेत १० सेंमी उंचीपर्यंत पाणी देणे आवश्यक.
4. पक्वता अवस्था – ऊस तयार होत असताना योग्य प्रमाणात ओलावा ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
पाण्याच्या पाळ्या (Irrigation Schedule)
• आडसाली ऊस – ३८ ते ४२ पाण्याच्या पाळ्या
• पूर्वहंगामी ऊस – ३० ते ३५ पाळ्या
• खोडवा ऊस – ३० ते ३५ पाळ्या
हंगामानुसार पाणी देण्याचे अंतर
• उन्हाळा – ८ ते १० दिवसांनी पाणी द्यावे.
• हिवाळा – १५ ते २० दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
• पावसाळा – पावसाच्या प्रमाणानुसार पाणी द्यावे.
पाणी देण्याच्या आधुनिक पद्धती
1. ठिबक सिंचन – पाणी थेट मुळांपर्यंत पोहोचल्यामुळे ऊसाची वाढ सुधारते. तसेच, तण नियंत्रण होते व उत्पादन १०-१५% वाढते.
2. तुषार सिंचन (Sprinkler Irrigation) – पाण्याचा वापर कार्यक्षम होतो आणि जमिनीतील ओलावा टिकून राहतो.
3. रेन पाईप (Rain Pipe) – विशेषतः उन्हाळ्यात ओलावा टिकवण्यासाठी उपयुक्त.
4. पाट पद्धत (Flood Irrigation) – पारंपरिक पद्धत, मात्र पाण्याचा अपव्यय जास्त होतो.
ठिबक सिंचनाचे फायदे
• पाण्याचा कार्यक्षम वापर होतो.
• तणांची वाढ कमी होते.
• खत व्यवस्थापनास मदत होते.
• उत्पादनात वाढ होते.
योग्य पाणी व्यवस्थापन केल्यास ऊसाचे उत्पादन वाढून शेतकऱ्यांचे उत्पन्न सुधारू शकते.
हे पण वाचा : उन्हाळी मिरची पिकात जादा नफा मिळवण्यासाठी ‘फूलकिडी’चा वेळीच बंदोबस्त करा!
