मुरघास कसे तयार करावे? – शेतीतील पशुखाद्य साठवणुकीची प्रभावी पद्धत

मुरघास कसे तयार करावे? – शेतीतील पशुखाद्य साठवणुकीची प्रभावी पद्धत

सध्या वाढत्या चाऱ्याच्या टंचाईच्या पार्श्वभूमीवर मुरघास (Silage) तयार करणे ही एक उपयुक्त व खर्चिकदृष्ट्या फायदेशीर पद्धत आहे. विशेषतः दुभत्या जनावरांसाठी मुरघास हे एक पौष्टिक, चविष्ट आणि दीर्घकाळ टिकणारे पशुखाद्य आहे.

मुरघास म्हणजे काय?
मुरघास म्हणजे हवाबंद स्थितीत ओलसर हिरवा चारा साठवून तयार केलेले खाद्य. यामध्ये जैविक प्रक्रियेद्वारे आंबवणूक होते आणि त्यामुळे चारा खराब न होता अनेक महिने टिकतो. या प्रक्रियेमुळे त्याचे पोषणमूल्यही टिकून राहते.

मुरघास तयार करण्यासाठी लागणारी सामग्री:
• हिरवा चारा: ज्वारी, मका, गवार, नेपियर (CO-3/CO-4) इत्यादी.

• प्लास्टिक शीट: चाऱ्यावर आच्छादन करण्यासाठी.

• चुना व मीठ: एकजीव मिश्रणासाठी – सडण्यापासून बचाव.

• युरिया (ऐच्छिक): प्रथिनांचे प्रमाण वाढवण्यासाठी (1.5-2 किलो प्रति टन चारा).

• मुरघास खड्डा किंवा ड्रम: हवाबंद साठवणूकासाठी.

मुरघास तयार करण्याची पद्धत:
1. चारा निवड व कापणी:
• चारा योग्य अवस्थेत (50% फुलोरा) असताना कापावा.

• १–२ इंच लांबीचे तुकडे करून घ्यावेत.

2. खड्डा तयार करणे:
• जमिनीवर किंवा जमिनीच्या आत सुमारे १० x ६ फूट व ५ फूट खोलीचा खड्डा खोदावा.

• खड्ड्याला प्लास्टिक शीटने आच्छादित करावे.

3. चाऱ्याचे थर व मिश्रण:
• प्रत्येकी थर घालून त्यावर चुना + मीठ (प्रत्येकी १ किलो/टन) मिश्रण फवारावे.

• आवश्यक असल्यास युरियाही मिसळावा.

4. दाबून घालणे:
• चाऱ्यामध्ये हवा राहू नये म्हणून प्रत्येक थर दाबून घालावा.

5. हवाबंद करणे:
• चारा भरल्यानंतर वरून प्लास्टिक शीटने झाकून त्यावर माती टाकावी जेणेकरून पाणी आत जाऊ नये.

• किमान ४५ दिवस मुरघास न उघडता ठेवावा.

मुरघास कधी वापरावा?
• ४५–५० दिवसांनी मुरघास तयार होतो.

• मुरघास हिरवट तपकिरी रंगाचा, चवदार व आंबटसर गंध असलेला असतो.
• तो जनावरांना दररोज त्यांच्या चाऱ्यासोबत १५–२० किलोपर्यंत दिला जाऊ शकतो.

मुरघासाचे फायदे:
• दिर्घकाळ टिकणारा पोषणमूल्यपूर्ण चारा.

• पशुधनासाठी पचनास सुलभ.

• दूध उत्पादनात वाढ.

• चाऱ्याच्या टंचाईच्या काळात उपयोगी.

मुरघास ही एक शाश्वत व आधुनिक पशुखाद्य साठवणूक पद्धत आहे. योग्य पद्धतीने तयार केल्यास तो अनेक महिन्यांपर्यंत जनावरांसाठी सुरक्षित आणि पौष्टिक खाद्य ठरतो. आजच सुरुवात करा आणि आपल्या पशुधनाला उत्तम आरोग्य द्या!

हे पण वाचा : उन्हाळ्यात भरघोस पिकासाठी ही कामे करा – जाणून घ्या सविस्तर